Voor velen staat Schiedam bekend als de stad van de jenever. Deze populaire borrel kent een lange geschiedenis, die begint in de Middeleeuwen. In die tijd werd deze drank, bestaande uit moutwijn waar aan het extract van de jeneverbes toegevoegd werd, gedronken omwille van haar (vermoede) geneeskrachtige werking. Tegenwoordig is jenever niet altijd alleen een combinatie van moutwijn en jeneverbes-extract; vaak wordt de moutwijn vervangen door ethanol.
Jenever in Schiedam
Dat deze drank dé karakteristieke borrel van Schiedam werd is te danken aan haar molens. Deze molens werden gebruikt om het graan voor de jenever te malen. Lange tijd was Schiedam hét centrum van de jenever-industrie in Nederland. Het hoogtepunt van de Schiedamse jeneverindustrie werd bereikt in het jaar 1881. In dit jaar telde de stad maar liefst 392 jeneverstokerijen. De lange geschiedenis van jenever in Schiedam is te bewonderen in het Nationaal Jenevermuseum Schiedam.
Zwart Nazareth
Door haar bloeiende jeneverindustrie kreeg Schiedam de bijnaam Zwart Nazareth. Deze naam werd afgeleid van de enorme vervuiling die bij het succes van de stad kwam kijken. Deze vervuiling werd veroorzaakt door de uitstoot van steenkool door de branderijen door de, door de stad verspreide branderijen. De uit Schiedam afkomstige bekende vaderlandse dichter Piet Paaltjens schreef over de slechte omstandigheden van zijn geboorteplaats in zijn gedicht ‘het zwart Schiedam’. Mede door de deprimerende omstandigheden in Zwart Nazareth beroofde de Schiedamse dichter zich later van het leven. De naam Zwart Nazareth is door verloop van tijd heen in ongebruik geraakt, maar de naam wordt nog steeds gebruikt door de destilleerderij Gebroeders Kramers, die zijn Oude Graanjenever en Korenwijn naar de bijnaam vernoemde.[1]
Voorbij het hoogtepunt
Omdat de traditionele jeneverstokerij steeds minder rendabel werd begon het aantal stokerijen in de stad af te nemen. In 2004 telde de stad er nog 4.
Enkele bekende jenever-destilleerderijen in Schiedam zijn Nolet (1961), producent van Ketel 1, en Wenneker (1693).
Jacques Tange's collab
Het thema van de jenever is zeer aanwezig in het werk van Jacques Tange. De Schiedamse kunstenaar heeft sinds 8 jaar een samenwerkingsverband met het Jenevermuseum Schiedam. Elk jaar produceert het museum een nieuwe branderswijn. De kunstenaar heeft al 8 jaar op rij het etiket voor de branderswijn ontworpen en gedoneerd aan het museum. De kunstenaar zelf woont in een 17e eeuws voormalig pakhuis, wat werd gebruikt voor de opslag van Jenever. Zijn atelier bevindt zich in een straat vol met resten van oude destilleerderijen.
[1] Wikipedia-bijdragers. (2021a, maart 31). Zwart Nazareth. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwart_Nazareth
